Борбордук илимий изилдөө лабораториясынын (БИИЛ) тарыхы

Борбордук илимий  изилдөө  лабораториясы 1961-жылы Борбордук эксперменталык лабароториянын (БЭЛ 1953ж.) базасында уюштурулган.

Негизги   илимий  изилдөөлөрү:

Фундаменталык жана прикладдык  илимий  изилдөө иштерин   жүргүзүү;

Илимий  изилдөө интитуттарынын  жана  Жогорку окуу жайлардын бөлүмдөрүнө кеңеш    берүүгө жардамын  көрсөтүү,  материалдык   иш   базасы менен   камсыз   кылуу    формасы,   илимий кеңеш  берүүгө, заманбап изилдөө  ыкмаларына жана  медициналык  дартты    аныктоочу   жабдууларга үйрөтүү;

Академиянын  илмий-медициналык бөлүмү менен  бирдикте  методикалык  иштерди уюштуруу.

Б ЭЛ   жана  БИИЛ  башкаргандар:   илимге  эмгек  сиңирген  ишмерлер  профессор  Г.А.  Френкель  (1953 -1965),  улук  илимий    кызматкер  Э.С.  Салиев (1965 – 1972),  профессор Ж.А.  Чотоев (1975 -1985),  улук  илимий   кызматкер  Е. Т. Бебинов (1985 – 1989),  профессор  Р.Р. Тухватшин (1989 - 2004),  доцент О.Я. Счастливый (2004 – 2007), доцент  И.Ш. Альжамбаева  (2007- 2009), профессор  Тулекеев (2009-2011).

2011 –жылдан  азыркы  күнгө чейин  медицина илимдеринин  доктору, м.а. профессор .Кундашев У.К..

Тармактар аралык биомедициналык  изилдөөлөр  окуу-илимий   борбору (ТАБМИОИБ)    -  КММАнын    Борбордук   илимий   изилдөө лабораториясынын  жана Кыргыз Респуликасынын Улуттук  илимдер  академиясынын  биологиялык активдүү кошулмаларды скрининг  жана  молякулярдык  моделдөө лабароториясынын  базасында түзүлгөн  илимий-окуу  түзүмдүк бөлүм.

Кыргыз  Респуликасынын  Улуттук илимдер  академиясынын  борборду  түзү үчүн КР  УИАнын чечими (КР  УИАнын  Президимунун 2009-жылдын 15 сентябрындагы    № 68  токтому),  И.К.Ахунбаев атындагы  КММАнын   окумуштуулар кеңешинин чечими  киргизилген (25. 09.09, №2). Кыргыз Респуликасынын Улуттук илимдер академиясы менен И.К. Ахунбаев  атындагы  КММАнын   ортосундагы (24.02.10) келишимге ылайык  (ТАБМИОИБ) жобосу түзүлгөн.

Тармактар аралык биомедициналык  изилдөөлөр  окуу-илимий  борбору 2009 –жылы Жогорку окуу жайлардын  жана академиялык илимин интеграциялоо,  биологиянын жана  медицинанын  фундаменталдык көйгөйлөрүн  иштеп  чыгуу үчүн  илимий  материалдык  жана техникалык потенциалын  күчөтүү-аракетин бириктирүү максатында түзүлгөн.

Тармактар аралык биомедициналык   изилдөөлөр    окуу-илимий  борбору 4 лабораторияны камтыйт:

• 1) Полимераздык  чынжыр реакциясынын  лабораториясы ( ПЧР);
• 2) Иммуноферменттик анализ лабораториясы;
• 3) Морфология лабораториясы;
• 4) Кыргыз-Европалык котормо медицина  лабораториясы  жана ошондой эле: Бизнес –инкубатор, басым камерасы, жаныбарла үчүн виварий.

1939 – жылы Кыргыз Мамлекеттик Медициналык Институту - КММИ уюшулган жана анын астында Борбордук Эксперименталдык Лаборатория - БЭЛ (ЦЭЛ) ачылган. 

1953- жылы БЭЛ Борбордук Илимий Изилдоо Лабораториясы - БИИЛ (ЦНИЛ) болуп озгоргон.

1996 – жылы Кыргыз Мамлекеттик Медициналык Институту - КММИ, Кыргыз Мамлекеттик Медициналык Академиясы - КММА болуп озгоргон.

2009 – жылы 25- сентябрда Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик Медициналык Академиясынын Борбордук Илимий Изилдоо Лабораториясынын (КММА БИИЛ)  жана Кыргыз Республикасынын Улуттук Илимдер Академиясынын (КР УИА) «Скрининг жана биологиялык активдуу  бириктируулорду молекулалык моделдоо» лабораториясынын базасында тармак аралык биомедициналык изилдоолордун окуу илимий борбору - ТАБМИОИБ (МУНЦ БМИ) болуп уюшулган.

2010-жылы 1- апрелден баштап ТАМБИОИБтин курамында беш лаборатория ачылган:

-эксперименталдык жана клиникалык физиология;

-патоморфология;

-биохимия, иммунологи и ПЦР;

-эксперименталдык жанан клиникалык фармакология;

-скрининг жана молкулярдык моделдоо БАС.

2016 – жылдан баштап онкология боюнча лаборатория кошулган.

2012 – жылы Саламаттык сактоо министирлигинин лицензиясынын негизинде полимеразно - цепная реакция диагностикасы боюнча амбулаториялык шартта ТАБМИОИБ илимий изилдоолорду  жургузууго укук алган.   

2009 – жылдан баштап Билим беруу  жана Илим министирлигинин илимий болуму  каржылаган   тематикаклык  долбоорлорун  ТАБМИОИБ ишке ашырат.

1.“Түрдүү ириңдүү сезгенүү ооруларын козгочу микроорганизимдердин  дарыларга  туруктуу  штамдардарын тез аныктоочуу  алгоритимдерин иштеп чыгуу”. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Д.А.Адамбеков.

2.“Наноөлчөмдүү   пектиндердин, цитостатиктердин жана бигуонидтердин  шишектерге тийгизген бирдиктүү таасирин (экпременталдык изилдөө жана  математикалык  моделдештирүү) сандык жактан баалоо”.

Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  И.О. Кудайбергенова.

3. Кыргыз Рыспубликасындагы гломерулопатиялардын терапиясынын жүрүшүнө жана реакциясына клиникалык морфологиялык баа берүү.

Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Р.Р.Калиев

4. Кыргыз Рыспубликасынын түндүк, түштүк жана бийик  тоолуу аймактарындагы  балдардын жана өспүрүмдөрдүн тамак-аш жана тамактануунун  абалынын  көрсөткүчтөрү  (физикалык өнүгүүсү жана ден-соолугунун абалы). Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Эсенаманова М.К.

5. Мээнин кан тамыр жана шишик ооруларын эрте аныктоо, дарылонун оркундотүлүшү менен перспективалары. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор К.Б.Ырысов.

6. Клиникалык, генетикалык, лабараториялык жана функциялык изилдөө усулдарынын негизинде кыргызстдытарда миокард инфартын алдын алуу боюнча

жекелештирилген программасын иштеп чыгуу. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  И.К.Молдоташев.

1.“Түрдүү ириңдүү сезгенүү ооруларын козгочу микроорганизимдердин  дарыларга  туруктуу  штамдардарын тез аныктоочуу  алгоритимдерин иштеп чыгуу”. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Д.А.Адамбеков.

2.“Наноөлчөмдүү   пектиндердин, цитостатиктердин жана бигуонидтердин  шишектерге тийгизген бирдиктүү таасирин (экпременталдык изилдөө жана  математикалык  моделдештирүү) сандык жактан баалоо”.

Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  И.О. Кудайбергенова.

3. Кыргыз Рыспубликасындагы гломерулопатиялардын терапиясынын жүрүшүнө жана реакциясына клиникалык морфологиялык баа берүү.

Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Р.Р.Калиев

4. Мээнин кан тамыр жана шишик ооруларын эрте аныктоо, дарылонун оркундотүлүшү менен перспективалары. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор К.Б.Ырысов.

5. Кыргыз Республикасынын уран калдыктары көмүлгон аймакта жашочуларынын ооруга чалдугусун (же оорулугунун) дарылоо жана  калыбына келтирүү.

Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Р.Р.Тухватшин.

6. Тизе  муунун акустикалык эмиссиялары . Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Кожакматова Г.С.

7. Кыргызстанда реформа ларды ишке ашыруунун жана илимди окутуруунун зарыл шарты катары жак шы илимий тажерейбаны өнүктүрүү. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Айдаров З.А.

8. Клиникалык, генетикалык, лабараториялык жана функциялык изилдөө усулдарынын негизинде кыргызстдытарда миокард инфартын алдын алуу боюнча

жекелештирилген программасын иштеп чыгуу. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  И.К.Молдоташев.

2020, 2021, 2022, 2023 - жылдарын каржылоо темалары  

1. “Наноөлчөмдүү пектиндердин, цитостатиктердин жана бигуонидтердин  шишектерге тийгизген бирдиктүү таасирин (экпременталдык изилдөө жана  математикалык  моделдештирүү) сандык жактан баалоо”.

Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  И.О. Кудайбергенова.

2. “Түрдүү ириңдүү сезгенүү ооруларын козгочу микроорганизимдердин дарыларга  туруктуу  штамдардарын тез аныктоочуу  алгоритимдерин иштеп чыгуу”. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Д.А.Адамбеков.

3. Гломерулонефриттин кеңири тараган морфологиялык түрлөрүн узак мөөноттүү натыйжаларын  жакшыртуу үчүн дарылоо ыкмасын оптималдаштыруу.

Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Р.Р. Калиев.

4. Мээнин кан тамыр жана шишик ооруларын эрте аныктоо, дарылонун оркундотүлүшү менен перспективалары. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор К.Б.Ырысов.

5. Кыргыз Республикасынын уран калдыктары көмүлгон аймакта жашочуларынын ооруга чалдугусун (же оорулугунун) дарылоо жана  калыбына келтирүү.

Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Р.Р.Тухватшин.

6. Клиникалык, генетикалык, лабараториялык жана функциялык изилдөө усулдарынын негизинде кыргызстдытарда миокард инфартын алдын алуу боюнча

жекелештирилген программасын иштеп чыгуу. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  И.К.Молдоташев.

7. Простата безинин ооруларын эрте аныктоо усулдарын иштеп чыгуу.

Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор А.Ч.Усупбаев.

2022- жылдын   март  айнан баштап эки  жаңы каржы темалар    кошулду:

1. Жамбаш сөөгүнүн перипротездик сыныктарын ыкчам хирургиялык жол менен

дарылоо. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор м.и.д, профессор С.А.Жумабаев.

2. Травматология, ортопедия жана экстремалдык хирургия.

Илимий жетекчиси:  Ж.Д. Сулайманов.

2024 год-- жылдарын каржылоо темалары  

1. “Кыргыз Республикасынын ар кандай экологиялык шарттарында эхинакоккоздун жана альвекоккоздун санариптик цифралык картасын түзүү жана инвазияга каршы күрөшүүнүн негиздемеси”. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор Куттубаев О.Т.
2. “Уран калдыктары көмүлгөн аймактарда жаган кош бойлуу аялдардын жана түйүлдуктүн абалынын өзгөлукжону”. Илимий жетекчиси: м.и.д, профессор  Тухватшин Р.Р.