"Кыргыз Республикасындагы медициналык билим берүүнү реформалоо" (MER) - Швейцариянын Өнүктүрүү жана өнөктөштүктү өнүктүрүү агенттигинин финансылык колдоосу менен демилгеленген жана долбоордун алгачкы аракеттери дипломго чейинки медициналык билим берүүнү реформалоого толугу менен топтолгон. 2013-жылдан баштап дипломдон кийинки жана үзгүлтүксүз медициналык билим берүүнү реформалоо боюнча иш-чаралар башталды.
Долбоордун мөөнөтү: 2007-2024 (17 жыл)
Долбоордун сыпаттамасы жана максаты: Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2019-2030-жылдарга калктын саламаттыгын сактоо жана саламаттык сактоо системасын өнүктүрүү боюнча "дени сак адам - гүлдөгөн өлкө"программасында чагылдырылгандай, Кыргызстандын калкынын медициналык керектөөлөрүн канааттандыруу үчүн сапаттуу кызмат көрсөтүү, атап айтканда баштапкы медициналык-санитардык жардам деңгээлинде медициналык кызматкерлердин квалификациясын жогорулатууга багытталган. Өнүктүрүү жана кызматташуу боюнча Швейцариялык бюронун (АЧК) колдоосу менен медициналык врачтар жана медициналык айымдар көрсөткөн медициналык кызматтардын сапатын жогорулатуу, Кыргызстанда үй-бүлөлүк дарыгерлерди/ЖПД даярдоого басым жасоо менен кесиптик компетенциялардын деңгээлин жогорулатуу. Долбоордун алгачкы 2 фазасы толугу менен дипломго чейинки медициналык билим берүүнү, дипломдон кийинки медициналык билим берүүнү жана үзгүлтүксүз медициналык билим берүүнү реформалоого багытталган
Милдеттери:
- медициналык жана фармацевттик билим берүү жаатындагы эң маанилүү жетишкендиктерди талдоо жана жалпылоо;
- медициналык жана фармацевттик билим берүү тармагында алдыңкы илимий билимдерди жана алдыңкы технологияларды жайылтууга көмөк көрсөтүү;
- медициналык жана фармацевттик билим берүүнүн артыкчылыктуу багыттарына мамлекеттик, коомдук жана башка уюмдардын, анын ичинде чет өлкөлүк уюмдардын көңүлүн буруу
Каржылоо уюму: Швейцариянын Женева университетинин клиникаларын өнүктүрүү жана кызматташуу жана техникалык колдоо боюнча башкармалыгы жана Женева университетинин медицина факультети "медициналык билим берүүдөгү демилгелер"КБ жергиликтүү өнөктөш-аткаруучу менен кызматташтыкта
Аткаруучу-Грант кармоочу: "медициналык билим берүүдөгү Демилгелер"КБ
Долбоордун жыйынтыгы:
Долбоордун алкагында өзгөртүүлөрдү ишке ашыруу үчүн зарыл болгон инструменттерди жана ресурстарды берүү жана аларды реформа процессинин борборуна коюу жолу менен жергиликтүү кызыкдар тараптардын мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүүчү ыкма иштелип чыккан. Мурунку фазанын бардык тармактары үчүн негизги элементтер реформаларды жүргүзүү үчүн зарыл болгон ченемдик укуктук базаны иштеп чыгуу, кызыкдар тараптарды чыңдоо, айрыкча медициналык кесиптик ассоциациялардын ролун жогорулатуу болгон. Бул сабактар учурдагы этапта төмөнкү негизги жетишкендиктерге алып келди:
- Дипломго чейинки медициналык билим:
ДМОНУ 1 жылдан 6 жылга чейин зарыл институттук башкаруу жана уюштуруу түзүмдөрү менен реформалоо демилгеленген. - Дипломдон кийинки медициналык билим:
Дипломдон кийинки медициналык билим берүүнүн концепциясын жана парадигмасын борбордон ажыратуу менен өзгөртүү, ошондой эле аны ишке ашыруу үчүн жагымдуу шарттарды түзүү (мисалы, клиникалык насаатчыларды окутуу, резиденттердин эмгек акысы ж.б.). Ошондой эле белгилүү бир компетенттүүлүк талаптары менен узак мөөнөттүү структураланган резидентура тренингдери. - Үзгүлтүксүз медициналык билим берүү:
Үзгүлтүксүз медициналык билим берүү үчүн кредит-саат топтоо жөнүндө жобо иштелип чыккан жана бекитилген жана учурда кайра каралып жатат.
Үзгүлтүксүз медициналык билим берүү боюнча сунуштарды күчөтүү, МЭУГА кесиптик медициналык ассоциацияларды тартуу, МЭУНУ децентралдаштыруу.
Долбоордун мурунку фазалары:
1-фаза - 2007-2013-жылдар - дипломго чейинки медициналык билим берүү деңгээлиндеги реформалар, аларды иштеп чыгууга, кайра уюштурууга жана киргизүүгө багытталган.
2-фаза - 2013-2021-жылдар - медициналык билим берүүнү реформалоону дипломго чейинки жана дипломдон кийинки үзгүлтүксүз деңгээлде андан ары өнүктүрүүгө, ошондой эле медайымдык билим берүүнү реформалоо үчүн негиз түзүүгө багытталган.
3 фаза-2021-жылдын сентябрынан 31-жылдын 2024-августуна чейин жана 3 компоненттен турат:
1. Медициналык жана медайымдык билим берүүдөгү ролун, ошондой эле Кыргызстандагы медицина кызматкерлеринин "үнү" катары кесиптик медициналык ассоциацияларды андан ары бекемдөө.
2. Кесиптик медициналык ассоциациялар ошондой эле экинчи компонентти чагылдырган көз карандысыз компетенттүүлүктү өнүктүрүү жана баалоо борборун түзүүдө негизги ролду ойнойт. Бул борборду түзүүнүн максаты медициналык кызматкерлерди көз карандысыз аттестациялоонун башкаруу механизмдерин жана методдорун иштеп чыгуу, ошондой эле үзгүлтүксүз медициналык билим берүүнү камсыз кылуу болот.
3. Мурунку жылдарда башталган медайымдык билим берүү реформасы заманбап кесиптик стандарттарга жана практикалык мазмунга ылайык келтирилген кайра каралган окуу планын ишке ашыруу максатында медициналык колледждерди жана клиникалык борборлорду конкреттүү иш-аракеттерге жана максаттуу колдоого которулат.
2022-жылга Иш планы:
- ЖОЖдордун окутуучулары, жетекчилери, иштеп жаткан дарыгерлер жана БМСЖ медициналык айымдары үчүн семинарларды, тегерек столдорду жана тренингдерди уюштуруу
2022-жылы аткарылган жумуш:
1. 19мая 2022 – бүткүл дүйнөлүк үй-бүлөлүк дарыгерлер күнүнө арналган конференцияны каржылык колдоо, КММАнын Конференц-залы (СМПДМО кафедрасы)
Семинарларды жана тренингдерди уюштуруу:
1. 30.05.-02.06.22 - "көп тандалган тесттик тапшырмаларды иштеп чыгуу" 29.06.-30.06.22 - "стратегиялык пландаштыруунун негиздери"
2. 26.09.-27.09.22 - "долбоордук өтүнмөнү ийгиликтүү иштеп чыгуу"
3. 16.11.-17.11.22 - "кесиптик стандартты иштеп чыгуу методологиясы"
Тегерек столдорду уюштуруу:
1. 27.04.22. - "Кыргыз Республикасында кесиптик медициналык ассоциацияларды өнүктүрүү концепциясы"
2. 11.11.22 - "Кыргыз Республикасында кесиптик медициналык ассоциацияларды өнүктүрүү Концепциясы"\
ТОТ:
1. 21-Май, 2022-жыл-2022-жылдын бүткүл дүйнөлүк үй-бүлөлүк дарыгерлер күнүнүн амкаларында "медициналык билим берүүдөгү Демилгелер" долбоорунун "Морис" фонду менен биргеликте саттелиттик мастер-класс өткөрүлдү.
Координаторлор: Туранова Н. А., Сагитова А. Р., Букараева К. Э.
Катышуучулар: КММАнын үй-бүлөлүк медицина кафедрасынын окутуучулары жана ассистенттери, Кммии, КРСУ
2. 24-март, 2022-жыл КММАнын кызматташтыгынын алкагында. И. к. Ахунбаева "медициналык билим берүүдөгү Демилгелер" долбоору жана швейцариялык "Морис" фонду (Женева, Швейцария) менен ординаторлордун билим деңгээлин жана көндүмдөрүн, дипломдон кийинки билим берүүнүн үй-бүлөлүк медицина кафедрасынын окутуучуларынын квалификациясын жогорулатуу, ошондой эле үй-бүлөлүк медицинанын имиджин жакшыртуу максатында ординаторлор арасында "врач менен пациенттин мамилеси"темасында онлайн мастер класс өткөрүлдү. (СМПДМО кафедрасы)
Мастер класстын уюштуруучулары: Ив Бэйлер(Швейцария), Сыдыкова Салима(Кыргызстан) жана смпдмо кафедрасынын ассистенти Сагитова Айдана.
Онлайн мастер-класстын катышуучулары Бримкулов Нурлан, Луи Лутан, Тиерри Роча, Иоанна Соммэр, ошондой эле СМПДМО биринчи жана экинчи курстун кафедрасынын резиденттери болушту.
3. 29-сентябрь 2022-жыл-үй-бүлөлүк медицина ординаторлорунун ЖОЖдор аралык конференциясына, КММАнын Актовый залына(СМПДМО кафедрасы) финансылык колдоо көрсөтүлдү, ошондой эле долбоордун директору (фазанын директору) профессор Луи Лутандын Бишкекке болгон сапарына жарым-жартылай колдоо көрсөтүлдү.
4. 12 ноябрь 2022 - КММАнын смпдмо кафедрасында долбоордун директору Бруно Лаб(Обминфаза) менен жолугушуу уюштурулган.
2023-жылга Иш планы:
Медициналык жана медайымдык билим берүүдөгү ролун, ошондой эле Кыргызстандагы медицина кызматкерлеринин "үнү" катары кесиптик медициналык ассоциацияларды андан ары бекемдөө. Кесиптик медициналык ассоциациялар ошондой эле экинчи компонентти чагылдырган көз карандысыз компетенттүүлүктү өнүктүрүү жана баалоо борборун түзүүдө негизги ролду ойнойт. Бул борборду түзүүнүн максаты медициналык кызматкерлерди көз карандысыз аттестациялоонун башкаруу механизмдерин жана методдорун иштеп чыгуу, ошондой эле үзгүлтүксүз медициналык билим берүүнү камсыз кылуу болот.
Долбоордун бул фазасынын максаты "медициналык кызматкерлер сапаттуу кызматтарды, атап айтканда Кыргызстандын калкынын саламаттык сактоо жаатындагы керектөөлөрүн канааттандыруу үчүн баштапкы медициналык-санитардык жардамдын деңгээлинде көрсөтүүсү"болуп саналат.
Бул максатка жетүү үчүн, долбоор бир натыйжага багытталат: "Компетенттүү дарыгерлер жана медайымдар кесиптерди жөнгө салууда негизги ролду ойногон күчтүү жана таанылган ассоциациялар аркылуу саламаттыкты сактоо тутумунун натыйжалуулугун жогорулатышат".
Бул долбоор Кыргызстандагы бир катар медициналык жана социалдык-экономикалык факторлорду жакшыртат. Анын максаты туруктуу өнүгүү максаттарына (ТӨМ) жетишүүгө өбөлгө түзөт, тактап айтканда 3-милдет."саламаттыкты сактоону каржылоонун олуттуу өсүшү жана өнүгүп келе жаткан өлкөлөрдө, өзгөчө начар өнүккөн өлкөлөрдө жана кичинекей аралдын өнүгүп келе жаткан мамлекеттеринде саламаттыкты сактоо кызматкерлерин жалдоо, өнүктүрүү, окутуу жана кармап калуу" бул долбоордун негизги багыттарынын бири болот.
Негизги кызыкдар тараптарды тартуу менен системаны бекемдөөгө болгон мындай мамиле реформанын туруктуулугун камсыз кылуу жана долбоорду колдоо аяктагандан кийин процесстерди оңой улантуу үчүн эң жакшы актив болуп саналат. Долбоор башталгандан бери, өзгөрүүлөрдү башкаруу жана көрсөтүлгөн кызматтарды бекемдөө жаатында билим жана көндүмдөрдү берүү негизги маселе болуп калды. Долбоордун бул фазасы мурдагыдай эле ушул принциптерге шайкеш келет жана долбоордун командасы кесиптик ассоциациялардын көз карандысыз баалоо системасын натыйжалуу башкаруусуна, ал эми медайымдык билим берүүнү окутуунун жаңы программасы калктын саламаттык сактоо жаатындагы муктаждыктарын канааттандыруу үчүн жакшыраак жабдылган Кыргызстандын саламаттык сактоо системасынын кызыкчылыгында натыйжалуу ишке ашырылышына умтулат.